شناسایی نماتدهای انگل گیاهی درمنطقه طارم زنجان

با توجه به شرایط مساعد کشاورزی در منطقه ی طارم زنجان و عدم اطلاع از وضعیت نماتدهای انگل گیاهی در آن، طی فصول زراعی سال های 89 تا 1390 تعداد 95 نمونه ی خاک و ریشه از گیاهان زراعی و باغات میوه ی منطقه جمع آوری گردید. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، نماتدها استخراج و به گلیسیرین منتقل شدند. سپس از نماتدهای استخراج شده به تفکیک جنس، اسلایدهای میکروسکوپی دائمی تهیه شد. پس از بررسی مشخصات ریخت شناسی و اندازه گیری شاخص های ریخت سنجی، با استفاده از منابع و کلیدهای معتبر علمی، 29گونه نماتد متعلق به 18 جنس به شرح زیر شناسایی گردید: tylenchus davanei*, filenchus vulgaris, boleodorus thylactus*, basiria sp., malenchus sp., tylenchorhynchus goffarti*, merlinius brevidens, m. pseudobavaricus*, scutylenchus rugosus, psilenchus hilarus, p. iranicus*, helicotylenchus crenacauda*, h. digonicus, h. varicaudatus*, heterodera latipons*, pratylenchus thornei, p. neglectus, pratylenchoides ritteri*, criconema mutabile, criconemoides xenoplax*, paratylenchus similis, paratylenchus sp., ditylenchus destructor*, d. dipsaci, aphelenchoides centralis*, longidorus africanus*, xiphinema aceri*, x. brevicola*, x. index • گونه های ستاره دار برای اولین بار از استان زنجان گزارش شدند. p. neglectus و h. crenacauda دارای بیشترین فراوانی بودند. • تعداد افراد نماتدهای مولد زخم در هر جمعیت کم بود، اما در جمعیت های مختلفی از درختان میوه و گیاهان زراعی جمع آوری و شناسایی شد. این نماتد علاوه بر خسارت مستقیم به گیاهان، با ایجاد زخم و ورود سایر عوامل بیماری زا باعث ایجاد بیماری های سینرژیستی می شوند. • h. crenacauda ازخاک اطراف ریشه ی انار، انجیر، زردالو، زیتون و گیلاس شناسایی شد و در شاخص a بین محصولات مختلف باغی اختلاف نشان داد. این نماتد در گیاهان زراعی یافت نشد؛ اما تعداد افراد نماتد در جمعیت های مختلف درختان میوه فراوان بود. این نماتد انگل خارجی و مهاجر بوده و در جمعیت های بالا خسارت زا است. • نماتدهای انتقال دهنده ویروس ها در جمعیت های مختلف درختان میوه شناسایی و گزارش شد. این نماتدها(انگل خارجی) با داشتن استایلت بلند به ریشه های عمیق درختان صدمه می زنند و با انتقال بیماری های ویروسی، باعث خسارت غیرمستقیم می شوند. longidorus africanus از خاک اطراف ریشه ی انار، x. brevicola از خاک اطراف ریشه ی انار و انجیر، x. index از خاک اطراف ریشه ی انار، انجیر و زیتون و xiphinema aceri از انجیر شناسایی شدند. x. aceri مشابه با x. iranicum است؛ اما در شکل دم، کمتر بودن طول odontophore و شاخص c و بیشتر بودن شاخص a و´cبا آن فرق دارد. • گونه ی criconemoides xenolax دامنه ی میزبانی وسیعی در ارتباط با ریشه ی درختان و درختچه ها دارد. در درختان هسته دار مثل هلو باعث عارضه ی کوتاهی عمر و حساسیت به شانکر باکتریایی می شود. • گونه های ditylenchus از لحاظ خسارت زایی اهمیت دارند. گونه ی ditylenchus dipsaci (نماتد ساقه و پیاز) انتشار جهانی دارد و از لحاظ نژاد حائز اهمیت است.